Od ostatniej dużej reformy samorządu terytorialnego minie wkrótce ćwierć wieku. Do końca aktualnej, przedłużonej kadencji samorządu pozostało mniej niż rok. Nie brakuje opinii o kryzysie samorządności. Wszystko to sprawia, że należy zastanowić się nad jej kondycją.


Rekomendacje dotyczące przemian w samorządzie zostały zebrane w publikacji „Potrzeba zmian w samorządzie terytorialnym”. Jest to praca interdyscyplinarna – osiemnastu Autorów reprezentujących różne dziedziny wiedzy starało się możliwie rozszerzyć zakres debaty. Wszystko po to, by wypracować propozycje zmian, które będą odpowiadały na wyzwania współczesności.

Jak przekonuje dr Cezary Trutkowski – Prezes Zarządu FRDL i współredaktor tomu – nowy model samorządu powinien uwzględniać przemiany społeczne, technologiczne, gospodarcze czy środowiskowe. Jak pisze we wstępie do opracowania dr Trutkowski:

Tego wszystkiego nie da się załatwić w prosty sposób jedną czy drugą ustawą, dorzuceniem kilku przepisów do jakiegoś aktu prawnego. Potrzebna jest całościowa refleksja nad modelem samorządności terytorialnej dostosowanym do nowych czasów. Chodzi o to, aby spojrzeć na system samorządności terytorialnej w sposób wszechstronny, żeby zobaczyć strukturę powiązań, które decydują o efektywności poszczególnych elementów, i dopiero wtedy wprowadzać zmiany.

Publikacja ma na celu zarysowanie pola dyskusji – możliwie szerokiego i obejmującego różnorodne zagadnienia. W ten sposób – zdaniem Autorów – można rozpocząć pracę, która ma szansę przynieść konkretne propozycje reform dostosowujących samorząd terytorialny do nowych czasów. U progu kadencji samorządu Autorzy chcą pobudzać dyskusję nad konkretnymi zmianami legislacyjnymi dotyczącymi jego funkcjonowania.

O wyjątkowym charakterze publikacji decyduje zespół autorów: reprezentują oni różne dyscypliny i wszyscy mają ugruntowaną pozycję w środowisku naukowym i eksperckim zajmującym się władzą lokalną i regionalną. To uczeni, którzy przez cały okres funkcjonowania samorządu podejmowali problematykę władzy lokalnej w Polsce. Dla nich samorząd jest wielkim osiągnięciem ustrojowym Polski.

Z recenzji dra hab. Arkadiusza Ptaka, prof. IRWiR PAN, Burmistrza Miasta i Gminy Pleszew

Autorzy w sposób niezwykle merytoryczny, z uwzględnieniem naukowych metod badawczych, podeszli do problemu zmian w samorządzie terytorialnym. Śmiało można stwierdzić, iż wykazali się solidnością, sumiennością oraz rzetelnością warsztatu naukowego i badawczego, a także poprawnością metodologiczną przeprowadzonych analiz.

Z recenzji dra hab. Grzegorza Krawca, prof. Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie

Autorzy publikacji: Jerzy Bartkowski, Barbara Gąciarz, Grzegorz Gorzelak, Paweł Grzybowski, Hubert Izdebski, Tadeusz Markowski, Andrzej Piasecki, Marzanna Poniatowicz, Jacek Raciborski, Jerzy Regulski, Jerzy Stępień, Paweł Swianiewicz, Marek Szczepański, Przemysław Śleszyński, Anna Śliz, Cezary Trutkowski, Aldona Wiktorska-Święcka, Eugeniusz Wojciechowski, Krystian Ziemski

Publikacja dostępna do nabycia na stronie Wydawnictwa Scholar

SPIS TREŚCI

Cezary Trutkowski
Wstęp. Reformatorzy i naprawiacze

Jerzy Regulski
Rozdział 1. Warunki rozwoju samorządności terytorialnej

Jerzy Stępień
Rozdział 2. Samorząd terytorialny w polskim porządku publicznym (po 30 latach doświadczeń) 

Paweł Swianiewicz
Rozdział 3. Wzrost i regres polskiej decentralizacji (w perspektywie europejskiej) 

Barbara Gąciarz
Rozdział 4. Reformować samorząd czy państwo? Deficyty samorządności jako źródło zmian instytucjonalnych i przebudowy państwa

Grzegorz Gorzelak
Rozdział 5. Co zmienić w samorządzie terytorialnym?

Andrzej Piasecki
Rozdział 6. Możliwości doskonalenia samorządu terytorialnego 

Eugeniusz Wojciechowski
Rozdział 7. Modernizacja systemu samorządu terytorialnego w Polsce

Jacek Raciborski
Rozdział 8. Demokracja lokalna a reguły wyborów – ciąg dalszy

Marzanna Poniatowicz
Rozdział 9. Aktualne problemy i wyzwania finansów samorządu terytorialnego w Polsce

Krystian Ziemski, Paweł Grzybowski
Rozdział 10. Kształtowanie podatków i opłat lokalnych – wnioski de lege ferenda

Przemysław Śleszyński
Rozdział 11. Wyzwania organizacji przestrzennej kraju w różnych skalach terytorialnych w dobie kryzysów i niepewnej przyszłości 

Tadeusz Markowski
Rozdział 12. Gospodarowanie przestrzenią w systemie samorządu terytorialnego: wyzwania, dylematy i konieczne kierunki reform 

Jerzy Bartkowski
Rozdział 13. Demokracja lokalna – bliżej obywatela

Aldona Wiktorska-Święcka
Rozdział 14. Współtworzenie usług publicznych w Polsce – utopia czy szansa na rozwój? 

Marek S. Szczepański, Anna Śliz
Rozdział 15. Obywatelskie prawo do gminy i miasta – perspektywa socjologiczna 

Hubert Izdebski
Rozdział 16. Aktualność propozycji zawartych w prezydenckim projekcie ustawy o współdziałaniu w samorządzie terytorialnym na rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego z 2013 r.

Zdjęcia wybranych autorów

Zdjęcie nr. 1 - źródło: FRDL.

Zdjęcie nr. 2 - źródło: Uniwersytet Warszawski.

Zdjęcie nr. 3. prof. Jacek Raciborski (https://frdl.org.pl/static/thumbnail/gallery/min/15257.jpg).
Zdjęcie na podstawie licencji Creative Commons:
https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/deed.en
prof. dr hab. Jacek Raciborski podczas konferencji "W poszukiwaniu lepszego świata. Ekonomia i polityka" na Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie, 29.01.2019, autor: Adrian Grycuk

Zdjęcie nr. 4 - źródło: FRDL.

Zdjęcie nr. 5 prof. Andrzej Piasecki (https://frdl.org.pl/static/thumbnail/gallery/min/15259.jpg).
Zdjęcie na podstawie licencji Creative Commons:
https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.en
prof. Andrzej Piasecki, Kryzysy Polski współczesnej Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2022,
24.06.2022, autor: Adam Gołda

Zdjęcie nr. 6 - źródło: Wydział Socjologii UW.

Zdjęcie nr. 7 - źródło: MWS Consulting.

Zdjęcie nr. 8 prof. Marzanna Poniatowicz (https://frdl.org.pl/static/thumbnail/gallery/min/15262.jpg),
Zdjęcie na podstawie licencji Creative Commons:
https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/
ekonomistka, 2016 r.
Zdjęcie od Pani Marzanny Poniatowicz
Autor: Tomasz Poskrobko

Zdjęcie nr. 9 - źródło: FRDL.

Zdjęcie nr. 10 - źródło: Kancelaria Ziemski&Partners.

Zdjęcia nr. 11-14 - FRDL (Regulski, Trutkowski, Swianiewicz, Stępień).