Najnowsze zmiany dotyczące jednostek pomocniczych, funduszu sołeckiego i przewodniczących organów wykonawczych jednostek pomocniczych gminy w świetle ostatniej nowelizacji ustawy z 12 września 2025 r.

Wrześniowa nowelizacja ustawy wprowadza zmiany zwiększające atrakcyjność funduszu sołeckiego, zwiększając wsparcie finansowe z budżetu państwa, wydłużając stałość uchwały o utworzeniu funduszu i umożliwiając realizację wspólnych projektów przez sąsiednie sołectwa. Celem tych zmian jest ułatwienie stosowania tego narzędzia przez mieszkańców i zwiększenie liczby gmin korzystających z funduszu, który pozwala na realizację inwestycji poprawiających życie mieszkańców. Proponowane szkolenie ma na celu przede wszystkim przygotować uczestników do pewnego i zgodnego z prawem wdrożenia zmian w zakresie jednostek pomocniczych, funduszu sołeckiego oraz umocnić pozycję przewodniczących organów wykonawczych zgodnie z nowelizacją ustawy z 12.09.2025 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz ustawy o funduszu sołeckim.

• Poznasz charakter prawny i zadania Konwentu przewodniczących organów wykonawczych jednostek pomocniczych (JP) oraz dowiesz się jak zaprojektować sposób jego funkcjonowania w gminie.
• Dowiesz się jak przygotować projekt zarządzenia o utworzeniu Konwentu: zakres, elementy obligatoryjne, tryb działania, obsługa, dokumentacja.
• Poznasz zasady naliczania diet i zwrotu kosztów podróży przewodniczących organów wykonawczych JP oraz poprawnie je rozliczać.
• Dowiesz się, jak utworzyć i zaplanować prace Młodzieżowej Rady jako jednostki pomocniczej: tryb powołania, statut/regulamin, relacje z innymi ciałami partycypacyjnymi.
• Poznasz obowiązki gminy w zakresie obowiązkowego OC i NNW członków organu wykonawczego JP, w tym minimalny zakres ochrony i organizację zamówienia.
• Dowiesz się jak sporządzić i ewidencjonować upoważnienia dla przewodniczących organów wykonawczych JP do zawierania umów (zakres, limity, kontrola zarządcza, odpowiedzialność).
• Poznasz zasady procedowania wniosków do funduszu sołeckiego po zmianach: ocena dopuszczalności, odrzucenie całości/części, komunikacja z sołectwem, terminy.
• Nauczysz się planować zadania w budżecie gminy dla innych niż sołectwa jednostek pomocniczych oraz powiązać je z WPF i planem finansowym.
• Nabędziesz umiejętność mini malowania ryzyka nadzorczego (rozstrzygnięcia nadzorcze Wojewody czy RIO) i spornych (skargi, wnioski, odwołania) związane z nowymi regulacjami.

1. Konwent przewodniczących organów wykonawczych jednostek pomocniczych gminy – zasady tworzenia i funkcjonowania:

• Charakter prawny.

• Tryb tworzenia.

• Elementy zarządzenia o utworzeniu konwentu.

• Diety i zwrot kosztów podróży przysługujących przewodniczącym organów wykonawczych jednostek pomocniczych za udział w posiedzeniach konwentu.

2. Młodzieżowa rada jednostki pomocniczej – ramy prawne funkcjonowania i zakres zadań:

• Tryb tworzenia.

• Zadania.

3. Obligatoryjne ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej i od następstw nieszczęśliwych wypadków członków organu wykonawczego jednostki pomocniczej.

4. Upoważnienie przewodniczącego organu wykonawczego jednostki pomocniczej do zawierania umów.

5. Zmiany dotyczące funduszu sołeckiego:

• Odrzucenie przez wójta wniosku albo poszczególnych przedsięwzięć uchwalonych przez zebranie wiejskie.

• Zmiany terminów przy procedowaniu nad wnioskiem zebrania wiejskiego.

• Możliwość wyodrębnienia w budżecie gminy środków na przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w innych niż sołectwo jednostkach pomocniczych.

• Inne zmiany w procedowaniu realizacji zadań z funduszu sołeckiego.

6. Pytania, na które odpowiemy w trakcie szkolenia:

Konwent przewodniczących organów wykonawczych JP:

- Czym w świetle nowelizacji jest Konwent: organem pomocniczym wójta, ciałem doradczym, czy forum współpracy i jakie ma kompetencje?

- Czy utworzenie Konwentu jest obowiązkowe, a jeśli nie, kiedy jest racjonalne (kryteria decyzji)?

- Kto inicjuje i kto organizuje Konwent? Jak wygląda jego skład, przewodniczenie i obsługa administracyjna?

- Jakie elementy musi zawierać zarządzenie o utworzeniu Konwentu (cele, tryb pracy, protokołowanie, jawność, RODO)?

- Jak ustalić zasady i wysokość diet oraz zwrotów kosztów podróży za udział w posiedzeniach Konwentu?

- Jak dokumentować posiedzenia i rekomendacje Konwentu, aby miały praktyczną wartość i „odporność” na kontrolę?

Młodzieżowa rada jednostki pomocniczej:

- Kto i w jakim trybie wnioskuje o powołanie Młodzieżowej Rady JP i jakimi aktami ją ustanawiamy (uchwała/zarządzenie, regulamin/statut)?

- Jak ułożyć relacje Młodzieżowej Rady JP z młodzieżową radą gminy i radą gminy (uniknięcie dublowania kompetencji)?

Ubezpieczenia OC i NNW członków organu wykonawczego JP:

- Kogo obejmuje obowiązek ubezpieczenia (sołtys, przewodniczący zarządu osiedla, zastępcy, członkowie zarządu)?

- Jaki powinien być minimalny zakres ochrony (OC w związku z pełnieniem funkcji, NNW w drodze na posiedzenia, wydarzenia itp.) i jakie wyłączenia są niedopuszczalne?

- Kto jest ubezpieczającym i z jakich środków opłaca się składkę? Czy potrzebny jest przetarg/rozeznanie rynku?

- Jak postępować w razie szkody/wypadku — dokumenty, terminy, odpowiedzialność gminy a odpowiedzialność osobista?

Upoważnienie przewodniczącego organu wykonawczego JP do zawierania umów:

- Jak sformułować upoważnienie: zakres przedmiotowy, limity kwotowe, obszary wyłączone, okres obowiązywania, odwołanie?

- Kiedy wymagana jest kontrasygnata skarbnika lub akceptacja radcy prawnego — i jak to ująć w procedurze?

- Jak prowadzić rejestr upoważnień i kontroli wewnętrznej (ślad audytowy, odpowiedzialność, zgodność z polityką zakupową gminy)?

Fundusz sołecki — nowe rozwiązania i terminy:

- Jak ocenić wniosek zebrania wiejskiego i kiedy wójt może odrzucić wniosek w całości albo poszczególne przedsięwzięcia (przesłanki, uzasadnienie)?

- Jak wyglądają nowe terminy i etapy procedowania: złożenie, weryfikacja, odrzucenie, korekta, ujęcie w projekcie budżetu, realizacja?

7. Podsumowanie szkolenia. Pytania od Uczestników.

• Wójtowie/burmistrzowie/prezydenci i sekretarze.
• Skarbnicy, a także księgowi.
• Sołtysi i przewodniczący zarządów osiedli.
• Radni Gmin i komisji.
• Pracownicy merytoryczni np. z biur rady.

Doktor nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Prawa Administracyjnego i Nauki Administracji na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego, specjalizuje się w zakresie: prawa samorządu terytorialnego, prawa pracy w samorządzie terytorialnym, etyki pracownika samorządowego, dostępu do informacji publicznej, podmiotów leczniczych i ochrony zdrowia, gospodarki komunalnej oraz innych zagadnień dotyczących samorządu terytorialnego i prawa administracyjnego. Autor wielu publikacji z zakresu prawa administracyjnego i samorządu terytorialnego, w tym współautor Encyklopedii Samorządu Terytorialnego, komentarzy do ustawy o samorządzie gminnym (2014, 2023)., Wieloletni ekspert i wykładowca Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej, Prezes Zarządu Stowarzyszenia Edukacji Administracji Publicznej.